تعریف طرح صنعتی
طرح صنعتی تغییر شکل و شمایل و در کل ظاهر یک فرآورده صنعتی می باشد البته به شرط اینکه ظاهری کاملا متفاوت داشته باشد و از سایر فرآورده های صنعتی دیگر متمایز باشد . مطابق ماده 20 قانون ثبت اختراعات ، طرح های صنعتی و علائم تجاری طرح صنعتی می تواند ترکیبی از خطوط یا رنگ ها و یا هر گونه شکل سه بعدی با خطوط ، رنگها ویا بدون آنها می باشد که ترکیب و شکل یک فرآورده صنعتی یا صنایع دستی را تغییر دهد . پس همانگونه که از تعریف استنباط می شود در طرح صنعتی تنها به شکل منحصر به فرد و تغییرات ظاهری یک فرآورده توجه می شود و نتیجه فنی و عملکرد آن محصول چندان مطرح نمی باشد.
سازمان جهانی مالکیت فکری (LOOKIG GOOD ) طرح صنعتی را شکل و ظاهر یک کالا از نقطه نظر زیبایی و زینتی تعریف می کند و نگاه خاص این سازمان به جذابیت کالا و تفاوت ظاهری زیبای کالا ی یک شرکت نسبت به سایر بنگاه های اقتصادی توجه دارد . طرح صنعتی محدودیت به یک کالا و محصول ندارد .این طرح در صورتیکه تغییری زیبا و جذاب در شکل و ظاهر کالاها و محصولاتی همچون پوشاک ، محصولات صنعتی و غذایی ، ابزار های دستی و مکانیکی ، ابزار های پزشکی ، محصولات خانگی ، محصولات تزئینی ،اسباب بازی های کوردکان ، خدمات الکترونیکی و محصولات اتومبیل و ... ایجاد نماید می تواند به عنوان طرح صنعتی به ثبت برشد .
طرح صنعتی می تواند شامل الگو های دو بعدی و سه بعدی نیز باشد . این طرح پا را فراتر گذاشته و به بسته بندی ها و رنگ آمیزی ها نیز توجه دارد و چنانچه این بسته بندی ها و رنگ آمیزی ها بصورتی خاص و منحصر به فرد بوده و شکل جدید و نو عرضه نمایند می تواند به عنوان طرح صنعتی قابل ثبت و حمایت باشد .

دلیل ثبت طرح های صنعتی
یکی از پارامتر های فروش و بازاریابی محصولات شرکت ها که هزینه و زمان زیادی برای آنها نیز صرف می شود طرح های جدید و زیبا به عنوان اهرمی برای جلب نظر مشتریان ، سازش پذیری محصول با قسمت هایی از نیاز جامعه و یا بخش خاصی از بازار می باشد . این طرح ها تنها به دنبال زیبا سازی کالای خود نمی باشند. گاهی با یک تغییر ساده در شکل یک کالا می تواند بازار جدیدی برای محصول ایجاد کرد. مثلا با تغییر ظاهر ساعت و ساده تر کردن استفاده از آن می توان گروه کودکان را نیز به مشتریان شرکت اضافه کرد .
از طرفی مردم به دنبال تنوع و جذابیت می گردند و در دنیایی که از یک نوع کالا می توان برند ها و شکل های مختلف را پیدا کرد یکی از بهترین راه ها برای افزایش فروش ایجاد طرح هایی است که باعث جذب مشتریان شود . شما خودتان اگر بخواهید قفلی برای مغازه خودتان بخرید مطمئناً به سراغ قفلی خواهید رفت که ضمن زیبایی بیشتر و تمایز نسبت به سایر قفل ها دارای ضریب ایمنی بالاتر و پیچیدگی بیشتر هم باشد . پس طبیعی است که بگوییم زیبایی و جذابیت تنها نمی تواند یک طرح صنعتی خوب باشد. طرح صنعتی خوب و مورد قبول مشتریان است که ضمت زیبایی و جذابیت بتواند نیاز های آنها را هم پوشش دهد مثلا ایمن باشد ، با کیفیت باشد ، دارای گارانتی باشد ، از سایر محصولات ارزش بیشتری داشته باشد و ... .بنابراین وقتی یک طرح صنعتی ارزش یک محصول را چه از نظر زیبایی و چه از نقطه نظرات فنی و تخصصی دیگر بالا ببرد باعث جذابیت بیشتر محصول برای مشتریان خواهد شد .
در نتیجه باید از این طرح های صنعتی که با این دغدغه و مشکلات آفریده می شوند حمایت شود و این طرح مورد سوء استفاده و تقلب سایرین قرار نگیرد تا برای صاحب طرح هم ارزش افزوده و سود به همراه داشته باشند . از دیدگاه تجاری اهمیت ثبت طرح صنعتی تا جایی است که می تواند باعث رقابت بیشتر و بهبود در کسب و کار شود . یک طرح صنعتی خوب می تواند ارزش یک محصول را تا حد زیادی بالا برده و باعث استقبال و اقبال مشتریان قرار گیرد .ضمنا ثبت طرح تجاری اجازه کپی برداری غیر مجاز افراد سود جو و تهیه نسخه های مشابه را از آنها خواهد گرفت وضریب اطمینانی است تا در آینده این طرح به نام نفر دیگری ثبت نشود .
طرح صنعتی خوب از طرف دیگر به عنوان یک دارایی ارزشمند برای شرکت ها محسوب می شود . طرح ها اگر در بازار مورد استقبال قرار بگیرند در سرمایه گذاری شرکت بسیار موثر و تعیین کننده هستند . حتی می توانند باعث تغییر اهداف و ایده های شرکت ها شوند .
طرح های صنعتی هم مانند برند و علائم تجاری به عنوان یک حق برای صاحب خود منظور می شوند و این حق و حقوق کاملا منحصر به فرد حقیقی و یا حقوقی خواهد بود که آن طرح را ابتدا ثبت نموده است . بنابر این خالقان طرح های صنعتی پس از ثبت و شهرت طرح خود می توانند اقدام به اجاره دادن و یا فروش طرح خود نموده و به سود های خوبی در این زمینه نیز دست پیدا نمایند . از طرفی طرح های نو و جدید انگیزه ای مضاعف به صاحبین شرکت ها و کارکنان شرکت داده تا با ارائه خلاقیت های بیشتر و نوآوری های بدیع تر در رشد و شکوفایی شرکت نقش داشته و به رقابتی منصفانه و سالم در دنیای اقتصادی پیرامون خود بپردازند .

چرا از طرح صنعتی و حقوق آن حمایت می شود ؟
با حمایت از طرح های صنعتی فعالان حوزه های اقتصادی مختلف انگیزه بیشتری برای نوآوری و خلاقیت خواهند داشت . رقابتی منصفانه تر در اقتصاد کشور و فی ما بین رقبای صنعتی شکل خواهد گرفت و از یکنواختی محصولات و طرح های موجود در بازار کاسته خواهد شد . حتی از نقطه نظر اقتصادی این خلاقیت ها و نوآوری ها می تواند در بازاریابی داخلی و بین المللی نقش بسیار پر اهمیتی داشته باشد و باعث تقویت حوزه صادرات محصولات کشور شوند . وقتی از طرح های صنعتی یک نفر حمایت شود و خالق طرح نسبت به طرح صنعتی خود حق انحصاری پیدا کند طبیعی است که برای توسعه و ارزش بیشتر طرح خود تلاش های زیادی کرده و کیفیت محصولات خود را بالاتر ببرد و همین موضوع باعث افزایش سطح کیفی محصولات شده و به حوزه اقتصادی کمک فراوانی خواهد کرد .

اعتبار قانونی طرح های صنعتی
مطابق با ماده 28 قانون ثبت اختراعات ، طرح های صنعتی و علائم تجاری ، طرح های صنعتی از زمان تسلیم اظهارنامه ثبتی به مدت 5 سال اعتبار خواهند داشت . همچنین می توان این دوره را قبل از اتمام اعتبار برای دو دوره متوالی دیگر نیز تمدید نمود. اگر اعتبار طرح صنعتی به اتمام برسد صاحب طرح تا 6 ماه مهلت اضافه تر خواهد داشت تا طرح خود را تمدید نماید که البته مشمول جریمه نیز خواهد شد ، در غیر اینصورت طرح تجاری با پایان اعتبار دیگر در انحصار صاحب طرح نخواهد بود .

چه طرح هایی را می توان ثبت کرد ؟
طرح هایی که اصیل و ظاهری جدید داشته باشند به عنوان طرح صنعتی و با استناد به ماده 21 قانون ثبت اختراعات ، طرح های صنعتی و علائم تجاری قابل ثبت می باشند . طرح صنعتی را زمانی می توان جدید و بدیع دانست که با انتشار به طور محسوس و یا با استفاده از آن طرح و قبل از تسلیم اظهارنامه برای ثبت در هیچ کجای دنیا نمونه آن برای عموم مردم قابل شناسایی و افشاء نبوده و قبلا نمونه و مشابه آن در هیچ نقطه ای از جهان عرضه نشده باشد .
طرح هایی دارای اصالت و نوآورانه هستند که توسط فکر و اندیشه یک طراح پدید آمده باشند و برگرفته و تحت تاثیر و کپی شده از طرح های دیگر نباشد. این طرح باید توسط کارشناسان و صاحبان عقیده کاملا نو و نوین باشد و قبلا در اختیار عموم مردم قرار نگرفته باشد .

چه طرح هایی را نمی توان ثبت کرد ؟
طرح هایی که هر کدام از موارد زیر را داشته باشند در اداره ثبت طرح های صنعتی قابلیت ثبت را نخواهند داشت و اظهارنامه ثبت آنها مردود خواهد شد :

• طرح هایی که جدید ، اصیل و تازه نباشند .
• طرح هایی که با موازین شرعی ، نظم عمومی و اخلاق حسنه سنخیت ندارند .
• هر گونه طرحی که در آن نماد یا نشانه رسمی کشور دیده شود . مانند پرچم کشور ها ، نشان های بین المللی مانند نشان المپیک ، صلیب سرخ و ... 
• طرح هایی که در نتیجه عملکرد فنی تغییر ی در ظاهر آنها قابل اثبات و مشاهده نباشد .
• طرح هایی که قابلیت تکرار ساخت ندارند .مانند ترکیبی از طبیعت و مصنوعات ساخت دست بشر که منحصر به فرد بوده و نمی توان مجددا آن را ساخت .
• انواع طرح هایی که دارای ثبت ظاهری نیستند و شکل ثابتی ندارند . مانند اسباب بازی های شنی و ماسه های رنگی که هر بار می توان با آنها شکل جدیدی ساخت .
• طرح هایی که برای اینکه دارای مفوم باشند به چیزهای دیگری برای تکمیل شدن نیاز دارند و به تنهایی مفهومی را نمی رسانند . مانند کالاهایی که به تنهایی نمی توان از آنها استفاده کرد مثل پارچ و لیوان
• طرح هایی که مشابه آن در طبیعت وجود دارند . 
• طرح های متشکل از اشکال هندسی مانند مربع و مستطیل و .. که خود طرح هایی ابتدایی برای تشکیل هر گونه کالایی هستند .
• طرح های وابسته به الکتریسیته. مانند صفحه موبایل ، پنل های الکترونیکی و .. که با قطع جریان الکتریسیته قابلیت خود را از دست می دهند .

ثبت بین المللی طرح صنعتی
برای ثبت بین المللی طرح صنعتی باید از سیستم لاهه استفاده شود. این سیستم ، سیستمی به منظور متمرکز کردن طرح های صنعتی ، حفظ حقوق ناشی از این طرح ها و دستیابی راحت به مرجع اصلی ثبت طرح های صنعتی استفاده می شود . لاهه متشکل از تعدادی از کشور های عضو می باشد که برای مدیریت مرکزی که بعد از ثبت به وجود می آید نیز کارایی دارد . کشور های عضو این سیستم با دریافت اظهارنامه ثبت و هزینه ای اضافی طرح صنعتی مورد تقاضا را در این سیستم نیز به ثبت می رسانند . در صورت ثبت طرح صنعتی در این سیستم سایر کشور های عضو نیز از این طرح حمایت و پشتیبانی خواهند کرد .
ثبت طرح صنعتی اخیرا در این سیستم بسیار ساده و مقرون به صرفه چه مادی و چه زمانی می باشد . این سیستم بسیار جامع و هدفمند است. تنها با رد یک تقاضانامه توسط نمایندگی های کشور های عضو می توان طرح صنعتی را بصورت بین المللی ثبت کرد .البته ثبت طرح صنعتی در حال حاضر در ایران بصورت داخلی و با حمایت درون کشوری انجام می پذیرد که البته کشور های بزرگ دیگری همچون آمریکا و ژاپن نیز از این سیستم بین المللی استفاده نمی کنند و طرح های صنعتی این کشور ها نیز به صورت داخلی است .
برای اینکه طرح صنعتی متقاضی در کشور های دیگر نیز مورد اعتبار و حمایت باشد باید متقاضی به کشور و یا کشور های مقصد و مورد نظرش رفته و تقاضای ثبت شرح صنعتی خود را در آن کشور نیز ارائه نموده و طرح خود را ثبت کند تا مورد حمایت آن کشور نیز قرار گیرد. این مورد برای شرکت هایی مناسب است که با کشور یا کشورهایی مراودات بازرگانی و تجاری دارند و نیاز است تا طرح آنها در این کشور ها نیز پذیرفته و حمایت شود .
در پایان امیدواریم که توانسته باشیم اطلاعات مختصری در این مقاله در خصوص طرح صنعتی به شما عزیزان ارائه کرده باشیم. به یاد داشته باشید طرح های صنعتی را حتما بلافاصله پس از پایان طراحی با مشاوره متخصصین این حوزه به ثبت برسانید تا طرحی ماندگار و با خیالی آسوده داشته باشید و بتوانید به راحتی و بدون نگرانی بر روی آن سرمایه گذاری نموده و به توسعه مورد نظر خود و حتی فراتر دست یابید.
ثبت شرکت آرمان با تجربه فراوان در زمینه های ثبت طرح های صنعتی مختلف و با استفاده از کارشناسانی زبده و کاربلد می تواند شما را برای ثبت طرح صنعتی تان یاری رسانده و با کم ترین هزینه و بهترین روش این طرح ها را به ثبت برساند .